11. کشتار جمعه ی سیاه و بازتاب آن

11. كشتار جمعهي سياه و بازتاب آن

دولت آشتي ملي بيش از 15 روز نتوانست به وعدههاي خود وفادار بماند. سرانجام در 17شهريور، چنان كشتاري در ميدان ژاله (لاله) به راه انداخت كه نمايش فيلم پنجاه دقيقهاي آن در سينماهاي اروپا و امريكا، دنيا را در شگفتي و تأثر فرو برد.

به اين ترتيب حكومت نظامي، جاي فضاي باز سياسي را گرفت و تعهد شاه را در برابر امريكا در زمينهي تأكيد بر فضاي باز سياسي خدشهدار كرد. با اين وجود، كارتر همچنان سياست حقوق بشر خود را ناديده گرفت و با تأييد رژيم شاه، به طور رسمي شاه را مورد حمايت سياسي خود قرار داد!

حادثهي زلزلهي طبس كه به قول يكي از نمايندگان رستاخيزي مجلس شوراي ملي از كشته پشته ساخته بود، دولت آشتي ملي را براي مدت كوتاهي از طوفان خشم مردم در امان داشت و مردم با پرداختن به كمكرساني به آسيبديدگان زلزله، بهطور موقت از فكر انتقام و عكسالعمل فوري بيرون آمدند، ولي اين فرصت طلايي چند صباحي طول كشيد و ناگهان با شايعهي دفن زبالههاي اتمي، توجه مردم به كوير معطوف شد و دامنهي مبارزه و خشم مردم بار ديگر گسترش يافت. در اين زمان، عدهاي از نمايندگان مجلس رستاخيزي نيز با مردم همصدا شدند و با انتقاد از دولت شريفامامي كوشيدند چهرهاي ملي بيابند. در پي اين خيزش جديد، رژيم با زندانيكردن هويدا (وزير دربار) و نصيري (رئيس سازمان امنيت) كوشيد خشم مردم را فرونشاند، ولي ديگر هيچكدام از اين ترفندهاي شناخته شده نميتوانست رژيم را نجات دهد.

بهدنبال پيام امام خطاب به دانشآموزان، سال تحصيلي جديد ـ مهر ماه 1357 ـ با راهپيماييهاي عظيم دانشآموزي آغاز شد و مدارس و دانشگاهها به مراكز تجلّي نيروي جوان انقلاب اسلامي تبديل شدند و رژيم بار ديگر درمانده و وحشتزده شد.